కర్మ గొప్పదా? జ్ఞానం గొప్పదా? యోగవాశిష్టంలోని అగ్నివేశ్యుడు, కార్తావీర్యుడి కథ
నిష్క్రియగా కూర్చుని జ్ఞానం పొందాలా? లేక నిరంతరం కర్మలు చేస్తూనే మోక్షం సాధించాలా? ఈ ప్రశ్న అనాదిగా మానవ మేధస్సును తొలుస్తున్న ఒక మహాసమస్య. ఆధ్యాత్మిక మార్గంలో నడిచేవారికి, వేదాంతాన్ని శోధించేవారికి ఇది ఒక గంభీరమైన సందేహం. కర్మ మార్గం గొప్పదా? లేక జ్ఞాన మార్గం గొప్పదా? ఈ రెండు మార్గాలలో ఏది మనల్ని గమ్యానికి వేగంగా చేరుస్తుంది?
ఈ ప్రశ్నలకు యోగవాశిష్టం గొప్ప సమాధానం ఇస్తుంది. అందులో వశిష్ఠ మహర్షి శ్రీరాముడికి చెప్పిన అద్భుతమైన కథలలో ఒకటే అగ్నివేశ్యుడు, కార్తావీర్యుడి కథ. ఇది కేవలం ఒక కథ కాదు, కర్మ, జ్ఞానాల మధ్య ఉన్న అవినాభావ సంబంధాన్ని స్పష్టంగా వివరించే ఒక వేదాంత రహస్యం. రండి, ఈ అపురూపమైన కథలోకి మన ప్రయాణాన్ని మొదలుపెడదాం.
కర్మసన్యాసి అగ్నివేశ్యుడు
హిమాలయ పర్వతాల మధ్యలో, ఒక సుందరమైన ఆశ్రమంలో అగ్నివేశ్యుడు అనే ఒక మహాఋషి నివసించేవాడు. ఆయన నిత్యం బ్రహ్మజ్ఞానాన్ని సాధన చేస్తూ, కర్మల పట్ల తీవ్రమైన వ్యతిరేకత కలిగి ఉండేవాడు. “కర్మలు బంధానికి కారణాలు, అవి మనిషిని సంసార చక్రంలోకి నెట్టివేస్తాయి. జ్ఞానం ద్వారా మాత్రమే ముక్తి లభిస్తుంది. సకల కర్మలను త్యజించి, జ్ఞాన మార్గాన్ని అనుసరించడమే నిజమైన ముక్తి” అని ఆయన ప్రగాఢంగా నమ్మేవాడు. ఆయన తన శిష్యులకు కూడా ఇదే బోధించేవాడు. ఆయన దృష్టిలో కర్మలు అంటే వ్యర్థమైన ఆరాటాలు, అవి చివరికి దుఃఖాన్ని మాత్రమే మిగులుస్తాయి.
అగ్నివేశ్యుడు రోజులో ఎక్కువ సమయం కఠోరమైన తపస్సులో, బ్రహ్మధ్యానంలో గడిపేవాడు. ఆయన శరీరం కేవలం కర్మల నుంచి విముక్తి పొందడమే కాదు, లోపల ఉన్న మనసు కూడా కర్మబంధాల నుంచి దూరంగా ఉండాలని ఆకాంక్షించేవాడు. ఈ కర్మ సన్యాస భావనతో ఆయన లోకంలో జరిగే కర్మలన్నింటినీ ఒకరకంగా ధిక్కరించినట్లుగా ఉండేది.
కర్మయోగి కార్తావీర్యుడు
అదే సమయంలో, ఈ భూమిని కార్తావీర్యుడు అనే ఒక గొప్ప చక్రవర్తి పాలించేవాడు. వేయి చేతులు ఉన్న శక్తిశాలిగా, గొప్ప ధర్మజ్ఞానిగా ఆయన ప్రసిద్ధి చెందాడు. కార్తావీర్యుడు ఒక కర్మయోగి. ఆయనకు జ్ఞానం మీద ఎంతో నమ్మకం ఉన్నప్పటికీ, కర్మలను త్యజించాల్సిన అవసరం లేదని, కర్మల ద్వారానే జ్ఞానోదయం సాధ్యమని నమ్మేవాడు.
“ఒక రాజుగా, నా ప్రజల సంక్షేమం నా ధర్మం. యుద్ధాలు చేయడం, న్యాయం అందించడం, యజ్ఞాలు చేయడం ఇవన్నీ నా విధి. ఈ కర్మలన్నింటినీ ఫలాపేక్ష లేకుండా, భగవంతుడికి అర్పించడం ద్వారా నేను నా ఆత్మను శుద్ధి చేసుకుంటున్నాను” అని ఆయన దృఢంగా విశ్వసించేవాడు. ఆయన దృష్టిలో, చేతులు కట్టుకుని కూర్చుంటే మోక్షం రాదు. లోక కళ్యాణం కోసం చేసే ప్రతి కర్మ, మనల్ని ఉన్నత మార్గంలోకి నడిపిస్తుంది. కర్మలు ఒక వాహనం లాంటివి, జ్ఞానం అనే ఇంధనం ఉంటే అవి మోక్షానికి చేరుస్తాయి.
కర్మ – జ్ఞానాల మధ్య సంవాదం
ఒకరోజు, కార్తావీర్యుడు తన ప్రజల క్షేమాన్ని కోరుతూ, ఒక యాగం చేయాలని సంకల్పించాడు. ఆ యాగం కోసం ఒక గొప్ప ఋషి ఆశీస్సులు పొందాలని అగ్నివేశ్యుడి ఆశ్రమానికి వచ్చాడు.
అగ్నివేశ్యుడు కార్తావీర్యుడిని చూసి, “ఓ రాజా! నువ్వు ఇంకా ఈ సంసార కర్మల మీద ఆధారపడి ఉన్నావా? ఈ యజ్ఞాలు, యాగాలు కేవలం బంధాలను పెంచుతాయి. నీవు జ్ఞానం కోసం కర్మలను విడిచిపెట్టాలి” అని హితబోధ చేశాడు.
కార్తావీర్యుడు చిరునవ్వుతో, “మహాఋషీ! కర్మలు బంధాలు కావు. వాటిని చేసే పద్ధతి బంధంగా మారుతుంది. ఫలాపేక్షతో కర్మలు చేస్తే అవి బంధాలకు కారణం అవుతాయి. అదే, భగవంతుని మీద భారం వేసి, కర్తృత్వాన్ని విడిచిపెట్టి కర్మలు చేస్తే, అవి యోగంగా మారుతాయి. జ్ఞానం కర్మలకు దిశానిర్దేశం చేస్తుంది, కర్మలు జ్ఞానాన్ని స్థిరపరుస్తాయి. జ్ఞానం లేని కర్మ అంధుడి ప్రయాణం లాంటిది. కర్మలు లేని జ్ఞానం ఒక వికలాంగుడు ప్రయాణం చేయాలనుకున్నట్లుగా ఉంటుంది. కర్మ, జ్ఞానం రెండూ ఒకే రథానికి రెండు చక్రాలు. వాటిని విడదీయలేము” అని వివరించాడు.
అగ్నివేశ్యుడు కార్తావీర్యుడి మాటలకు కోపం తెచ్చుకున్నాడు. “నువ్వు ఒక రాజువు. కర్మలో కూరుకుపోయినవాడివి. నీకు జ్ఞాన మార్గం గొప్పతనం ఎలా తెలుస్తుంది? నేను జ్ఞాన సన్యాసిని. నాకు కర్మల అవసరం లేదు. నువ్వు నీ కర్మలను కొనసాగించు, నేను నా జ్ఞాన మార్గాన్ని అనుసరిస్తాను” అని చెప్పి, మౌనంగా తన తపస్సులోకి వెళ్ళిపోయాడు.
కార్తావీర్యుడు నవ్వి, అగ్నివేశ్యుడికి నమస్కరించి తన యాగం పూర్తి చేసి తన రాజ్యానికి తిరిగి వెళ్ళిపోయాడు.
అగ్నివేశ్యుడికి కలిగిన అనుభవం
సంవత్సరాలు గడిచిపోయాయి. అగ్నివేశ్యుడు తన తపస్సును, జ్ఞాన మార్గాన్ని కొనసాగిస్తున్నాడు. ఒకసారి ఒక భయంకరమైన అగ్నిప్రమాదం జరిగి, ఆశ్రమం పూర్తిగా దగ్ధమైంది. అగ్నివేశ్యుడు, తన శిష్యులతో కలిసి ఆ అడవిలో ఏమీ లేకుండా నిస్సహాయంగా ఉండిపోయాడు. వారికి తినడానికి తిండి లేదు, ఉండడానికి చోటు లేదు.
అగ్నివేశ్యుడు ఆ సమయంలో తన కర్మసన్యాసం గురించి ఆలోచించాడు. ఆయనకు తన శిష్యుల ఆకలిని తీర్చడానికి మార్గం కనిపించలేదు. అప్పుడు అతనికి కార్తావీర్యుడు చెప్పిన మాటలు గుర్తొచ్చాయి. “కేవలం జ్ఞానం ఉంటే సరిపోదు, ఆ జ్ఞానాన్ని ఆచరణలో పెట్టడానికి కర్మలు అవసరం” అని కార్తావీర్యుడు చెప్పిన మాటలు ఇప్పుడు నిజమని ఆయనకు అనిపించింది.
అప్పుడు ఆయన తన శిష్యులతో కలిసి, కార్తావీర్యుడి రాజ్యానికి వెళ్ళాడు. కార్తావీర్యుడు వారిని సాదరంగా ఆహ్వానించి, వారికి అన్ని సౌకర్యాలు కల్పించాడు. అగ్నివేశ్యుడు తన పరిస్థితిని, గతంలో చేసిన తప్పును కార్తావీర్యుడికి వివరించి, కన్నీరు పెట్టుకున్నాడు.
అగ్నివేశ్యుడికి కలిగిన జ్ఞానోదయం
“మహాప్రభో! మీరు చెప్పినది నిజం. కర్మలను ధిక్కరించిన నేను, ఇప్పుడు కర్మల వల్లనే జీవిస్తున్నాను. నా జ్ఞానం నాకు ఈ సమయంలో ఏమీ సహాయం చేయలేదు. నాకు ఇప్పుడు అర్థమైంది. కర్మలు అనేవి కంటికి కనిపించే జగత్తులో మన అస్తిత్వానికి మూలం. జ్ఞానం అనేది ఆత్మను దర్శించడానికి అవసరం. రెంటినీ విడదీయలేము. కర్మ లేకుండా జ్ఞానం బంధింపబడిన పక్షి లాంటిది. జ్ఞానం లేకుండా కర్మ ఒక అంధుడిలా దారితప్పిపోతుంది. జ్ఞానం ఒక పడవ, కర్మలు దాన్ని నడిపే తెడ్డు. కర్మయోగి అయిన నీవు, ఆచరణలో ఈ జ్ఞానాన్ని అనుసరించి నిజమైన యోగిగా నిరూపించుకున్నావు. కర్మలు, జ్ఞానం ఒకదానికొకటి తోడుగా ఉండాలి. అవి రెండూ ఒకే లక్ష్యాన్ని చేరుస్తాయి” అని ఒప్పుకున్నాడు.
కార్తావీర్యుడు నవ్వి, “ఓ ఋషీ! జ్ఞానంలోనే కర్మ ఉంది, కర్మలోనే జ్ఞానం ఉంది. ఈ జగత్తు మొత్తం కర్మల మీద ఆధారపడి ఉంది. శ్వాస తీసుకోవడం కూడా ఒక కర్మ. కానీ, ఫలాపేక్ష లేకుండా కర్మ చేస్తే అది యోగంగా మారుతుంది. అదే కర్మ బంధ విముక్తికి దారి చూపుతుంది” అని వివరించాడు.
అప్పటి నుండి అగ్నివేశ్యుడు తన ఆలోచనలు మార్చుకున్నాడు. ఆయన జ్ఞానాన్ని పొందుతూనే, తన శిష్యులకు కర్మ మార్గాన్ని కూడా బోధించడం మొదలుపెట్టాడు. లోక సంక్షేమం కోసం యజ్ఞాలు, సామాజిక కార్యక్రమాలు చేయడం ప్రారంభించాడు. జ్ఞానం, కర్మ అనేవి ఒకే మార్గంలో రెండు విభిన్నమైన దశలు అని ఆయన గ్రహించాడు.
ఈ కథలోని అంతరార్థం
ఈ కథ కేవలం ఒక పురాణ గాథ కాదు. ఇది మన దైనందిన జీవితానికి వర్తించే ఒక గొప్ప వేదాంత సత్యం.
- కర్మసన్యాసం అంటే కర్మలను పూర్తిగా విడిచిపెట్టడం కాదు: ఇది మనలోని కర్మల పట్ల ఉన్న కోరికలను, ఫలాపేక్షను విడిచిపెట్టడమే.
- జ్ఞానం, కర్మ ఒకదానితో ఒకటి అనుసంధానమై ఉంటాయి: జ్ఞానం మనకు సరైన మార్గాన్ని చూపిస్తే, కర్మ ఆ మార్గంలో నడవడానికి కావలసిన శక్తిని ఇస్తుంది. జ్ఞానం అనే ఇంధనం లేకుండా కర్మ అనే వాహనం పని చేయదు. అదేవిధంగా, కర్మ అనే వాహనం లేకుండా జ్ఞానం అనే ఇంధనం ఉపయోగపడదు.
- నిష్కామ కర్మ: ఈ కథలో కార్తావీర్యుడి పాత్ర నిష్కామ కర్మ యోగాన్ని సూచిస్తుంది. ఫలం మీద ఆశ లేకుండా, మన ధర్మాన్ని నిర్వర్తించడం ద్వారానే ఆత్మశుద్ధి జరుగుతుంది.
- మోక్షం అంటే నిష్క్రియగా ఉండటం కాదు: అది క్రియారహితంగా ఉండటం కాదు, నిష్కామంగా ఉండటమే. మనం ఏ పని చేసినా, మనసులో కర్తృత్వాన్ని విడిచిపెడితే, ఆ కర్మలు బంధాలకు కారణం కావు.
కర్మ, జ్ఞానం రెండింటినీ సమన్వయపరచగలిగినప్పుడే నిజమైన ముక్తి, శాంతి లభిస్తాయి. ఈ రెండూ మన జీవితంలో రెండు చేతుల లాంటివి. ఒకటి లేకపోతే మరొకటి అసంపూర్ణం. ఈ అద్భుతమైన యోగవాశిష్టంలోని కథ ద్వారా మనం నేర్చుకోవాల్సిన గొప్ప పాఠం ఇదే.