పీఎం ధన ధాన్య కృషి యోజన

పీఎం ధన ధాన్య కృషి యోజన – దేశ వ్యవసాయ రంగంలో రూ.35,440 కోట్ల విప్లవం!

భారతదేశ వ్యవసాయ రంగం ఒక చారిత్రక ఘట్టానికి నాంది పలికింది. దేశానికి వెన్నెముక అయిన రైతు సాధికారతే లక్ష్యంగా కేంద్ర ప్రభుత్వం రెండు మెగా పథకాలను అత్యంత ప్రతిష్టాత్మకంగా ప్రారంభించింది: పీఎం ధన ధాన్య కృషి యోజన మరియు పప్పుధాన్యాల స్వావలంబన మిషన్. మొత్తం రూ. 35,440 కోట్ల భారీ కేటాయింపులతో రూపొందించబడిన ఈ రెండు కార్యక్రమాలు, ప్రాంతీయ అసమానతలను రూపుమాపి, దేశాన్ని ఆహార భద్రతలో అత్యున్నత స్థాయికి తీసుకెళ్లేందుకు సిద్ధమయ్యాయి. ప్రధానంగా వ్యవసాయ ఉత్పాదకత తక్కువగా ఉన్న వెనుకబడిన జిల్లాలపై దృష్టి సారించడం, అలాగే కీలకమైన పప్పుధాన్యాల విషయంలో దేశాన్ని ‘స్వావలంబన’ వైపు నడిపించడమే ఈ నూతన వ్యూహం యొక్క ప్రధానాంశాలు.

అట్టడుగు జిల్లాలకు ఆర్థిక సంజీవని: పీఎం ధన ధాన్య కృషి యోజన ప్రణాళిక

దేశ వ్యవసాయ రంగంలో ఎంతోకాలంగా వేధిస్తున్న ప్రాంతీయ అసమానతలను సమూలంగా తొలగించాలనే గట్టి సంకల్పంతో ఈ పీఎం ధన ధాన్య కృషి యోజన కార్యక్రమాన్ని కేంద్రం రూపొందించింది. ఇది కేవలం ఒక పథకం కాదు, దేశవ్యాప్తంగా వందలాది జిల్లాల భవితవ్యాన్ని మార్చగల ఒక సమగ్రమైన ఆర్థిక, సామాజిక అభివృద్ధి ప్రణాళిక.

ప్రాంతీయ అసమానతల నిర్మూలన లక్ష్యం:

ఈ యోజన యొక్క ప్రధాన లక్ష్యం చాలా స్పష్టమైనది: దేశవ్యాప్తంగా జాతీయ సగటు కంటే తక్కువ వ్యవసాయ ఉత్పాదకతను కలిగి ఉన్న 100 అత్యంత వెనుకబడిన జిల్లాలను గుర్తించడం. ఈ 100 జిల్లాలను ప్రత్యేకంగా ఎంపిక చేసి, అక్కడ సమగ్ర వ్యవసాయ అభివృద్ధిని సాధించడం ద్వారా స్థానిక రైతుల ఆదాయాన్ని గణనీయంగా పెంచడం, తద్వారా జాతీయ ఆహార భద్రతను బలోపేతం చేయడం ఈ పథకం యొక్క ప్రాథమిక ఉద్దేశ్యం. రూ. 24,000 కోట్ల భారీ కేటాయింపు ఈ లక్ష్యాన్ని సాధించడానికి కేంద్రం యొక్క నిబద్ధతను తెలియజేస్తుంది.

కేవలం పంటలకే పరిమితం కాదు: సమగ్ర గ్రామీణాభివృద్ధి:

పీఎం ధన ధాన్య కృషి యోజన కేవలం సాంప్రదాయ పంటల ఉత్పాదకతను పెంచడానికి మాత్రమే పరిమితం కాదు. ఇది వ్యవసాయ అనుబంధ రంగాలైన పశుపోషణ, మత్స్య పరిశ్రమ, ఉద్యానవన పంటలు, మరియు ఆహార శుద్ధి (Food Processing) వంటి రంగాలను కూడా అభివృద్ధి చేయడంపై దృష్టి సారిస్తుంది. ఈ సమగ్ర విధానం ద్వారా, వ్యవసాయంపై ఆధారపడిన కుటుంబాలకు బహుళ ఆదాయ మార్గాలను సృష్టించి, వారి ఆర్థిక స్థితిని సుస్థిరం చేయాలని ప్రభుత్వం లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది.

11 మంత్రిత్వ శాఖల ఏకీకరణ: వనరుల దుర్వినియోగానికి అడ్డుకట్ట:

ఈ పథకం యొక్క అత్యంత వినూత్న అంశం ఏమిటంటే, కేంద్రంలోని వేర్వేరుగా ఉన్న 11 మంత్రిత్వ శాఖలకు చెందిన 36 ప్రభుత్వ పథకాలను ఒకే గొడుగు కిందకు తీసుకురావడం. ఈ ‘సమన్వయ’ విధానం ఎంపిక చేయబడిన 100 జిల్లాల్లో పథకాల అమలులో సామర్థ్యాన్ని పెంచుతుంది. గతంలో వనరుల దుర్వినియోగం, పథకాల మధ్య సమన్వయ లోపం వంటి సమస్యలు ఉండేవి. ఈ ఏకీకరణ ద్వారా ఆ సమస్యలను అధిగమించి, పథకాల ఫలాలు నేరుగా, మరింత సమర్థవంతంగా రైతులకు అందేలా చూడటం జరుగుతుంది. ఈ ఉమ్మడి కార్యాచరణ ద్వారా దేశవ్యాప్తంగా వ్యవసాయ అభివృద్ధి వేగవంతం అవుతుంది.

దిగుమతులకు వీడ్కోలు: పప్పుధాన్యాల స్వావలంబన మిషన్ – 2030-31 లక్ష్యం

భారతదేశం ప్రపంచంలోనే పప్పుధాన్యాలను అత్యధికంగా ఉత్పత్తి చేస్తున్న దేశమైనప్పటికీ, దేశీయ వినియోగం అనూహ్యంగా ఎక్కువగా ఉండటం వలన ప్రతి సంవత్సరం వేల కోట్ల రూపాయలు విదేశీ మారక ద్రవ్యాన్ని వెచ్చించి పప్పుధాన్యాలను దిగుమతి చేసుకోవాల్సి వస్తోంది. ఈ సమస్య దేశ ఆర్థిక వ్యవస్థపై, రైతులపై తీవ్ర ప్రభావాన్ని చూపుతోంది. ఈ దిగుమతులపై ఆధారపడటాన్ని పూర్తిగా తగ్గించి, దేశీయ అవసరాలకు సరిపడా పప్పుధాన్యాలను దేశంలోనే పండించి, ‘స్వావలంబన’ సాధించాలనే సంకల్పంతో కేంద్ర ప్రభుత్వం ఈ పప్పుధాన్యాల స్వావలంబన మిషన్‌ను ప్రారంభించింది.

భారీ పెట్టుబడి, స్పష్టమైన లక్ష్యాలు:

ఈ మిషన్ కోసం కేంద్ర ప్రభుత్వం రూ. 11,440 కోట్ల భారీ మొత్తాన్ని కేటాయించింది. ఈ పెట్టుబడితో 2030-31 నాటికి కీలకమైన లక్ష్యాలను సాధించాలని నిర్దేశించారు. ఈ లక్ష్యాలు దేశంలో పప్పుధాన్యాల ఉత్పత్తిలో విప్లవాత్మక మార్పు తీసుకురావడానికి ఉద్దేశించబడ్డాయి.

ప్రస్తుత స్థితి (2025 అంచనా)	2030-31 నాటికి లక్ష్యం	పెంపు శాతం (సుమారు)
సాగు విస్తీర్ణం: 275 లక్షల హెక్టార్లు	310 లక్షల హెక్టార్లకు పెంపు	12.7%
మొత్తం ఉత్పత్తి: 242 లక్షల మెట్రిక్ టన్నులు	350 లక్షల మెట్రిక్ టన్నులకు పెంపు	44.6%
హెక్టారుకు దిగుబడి (ఉత్పాదకత): 881 కేజీలు	1,130 కేజీలకు పెంపు	28.3%

Export to Sheets

ఈ లక్ష్యాలను గమనిస్తే, కేవలం సాగు విస్తీర్ణం పెంచడం మాత్రమే కాకుండా, హెక్టారుకు దిగుబడిని (ఉత్పాదకతను) గణనీయంగా పెంచడంపై కేంద్రం దృష్టి సారించినట్లు స్పష్టమవుతోంది. ఇది సాంకేతికత, ఆధునిక సాగు పద్ధతులపై ఆధారపడిన సమగ్ర వ్యూహం.

స్వావలంబన సాధనలో వ్యూహాత్మక అడుగులు:

పప్పుధాన్యాల ఉత్పత్తిలో విప్లవం తీసుకురావడానికి ప్రభుత్వం బహుముఖ వ్యూహాన్ని అనుసరించనుంది:

• అధిక దిగుబడినిచ్చే విత్తనాలు (HYV Seeds): స్థానిక వాతావరణ పరిస్థితులకు అనుగుణంగా, అధిక దిగుబడినిచ్చే, వ్యాధి నిరోధకత గల నూతన విత్తన రకాల అభివృద్ధి, పంపిణీపై ప్రధానంగా దృష్టి సారించడం జరుగుతుంది.
• ప్రాసెసింగ్‌పై పెట్టుబడి: పంట కోతల తర్వాత జరిగే నష్టాలను తగ్గించడానికి, పప్పుధాన్యాల ప్రాసెసింగ్ (మిల్లింగ్) యూనిట్లను ఆధునీకరించడం, కొత్త యూనిట్లను ప్రోత్సహించడం. ఇది రైతుల పంటకు మంచి ధర రావడానికి దోహదపడుతుంది.
• ఆధునిక సాగు పద్ధతులు (Precision Farming): డ్రిప్ ఇరిగేషన్, స్ప్రింక్లర్ వంటి నీటి వినియోగ సామర్థ్యాన్ని పెంచే పద్ధతులను ప్రోత్సహించడం. నేల ఆరోగ్య నిర్వహణ, సమర్థవంతమైన ఎరువుల వినియోగంపై రైతులకు శిక్షణ ఇవ్వడం.
• మార్కెటింగ్ మద్దతు: పప్పుధాన్యాల కోసం పటిష్టమైన కొనుగోలు విధానాలను (MSP) అమలు చేయడం, ఈ-నామ్ (e-NAM) వంటి వేదికల ద్వారా మెరుగైన మార్కెటింగ్ సౌకర్యాలను కల్పించడం.

రైతుల ఆదాయం రెట్టింపు: సామాజిక-ఆర్థిక మార్పుకు నూతన మార్గం

ఈ రెండు పథకాల కలయిక – పీఎం ధన ధాన్య కృషి యోజన మరియు పప్పుధాన్యాల స్వావలంబన మిషన్ – కేవలం వ్యవసాయ రంగాన్ని మాత్రమే కాకుండా, లక్షలాది మంది రైతుల జీవన ప్రమాణాలను గణనీయంగా మెరుగుపరచగల సామర్థ్యాన్ని కలిగి ఉంది.

వెనుకబడిన ప్రాంతాల ఉద్ధరణ:

పీఎం ధన ధాన్య యోజన ద్వారా ఎంపిక చేయబడిన 100 జిల్లాల్లో రైతులకు సాంకేతిక మద్దతు, మెరుగైన విత్తనాలు, మార్కెటింగ్ సౌకర్యాలు లభిస్తాయి. 36 పథకాలను ఒకే గొడుగు కిందకు తీసుకురావడం వలన, ఆయా జిల్లాల్లోని రైతులకు అందాల్సిన ప్రయోజనాలు సమర్థవంతంగా, త్వరగా అందుతాయి. దీంతో వారి వ్యవసాయ ఉత్పాదకత పెరిగి, ఆదాయం పెరుగుతుంది. ఈ జిల్లాల్లో వ్యవసాయ అనుబంధ రంగాలైన పాడి పరిశ్రమ, పౌల్ట్రీ, మత్స్య సంపద వృద్ధి చెందడం వలన, గ్రామీణ యువతకు కొత్త ఉపాధి అవకాశాలు లభిస్తాయి, తద్వారా ఆయా జిల్లాల నుంచి వలసలు తగ్గుతాయి.

పప్పుధాన్యాల రైతులకు భరోసా:

పప్పుధాన్యాల మిషన్ ద్వారా దేశీయ ఉత్పత్తి పెరగడం వలన, పప్పుధాన్యాల కొనుగోలు కోసం విదేశాలపై ఆధారపడటం తగ్గుతుంది. ఇది దేశీయ మార్కెట్‌లో స్థిరత్వాన్ని పెంచుతుంది. లక్ష్యాలను చేరుకుంటే, దేశీయ అవసరాలు తీరి, పప్పుధాన్యాల ధరల్లో హెచ్చుతగ్గులు తగ్గి రైతులకు వారి పంటకు మంచి, స్థిరమైన ధర లభిస్తుంది. 2030-31 నాటికి 350 లక్షల మెట్రిక్ టన్నుల ఉత్పత్తిని సాధిస్తే, భారత్ పప్పుధాన్యాల ఎగుమతిదారుగా మారే అవకాశం కూడా ఉంది. ఇది రైతుల ఆదాయాన్ని రెట్టింపు చేయాలనే ప్రభుత్వ లక్ష్యాన్ని చేరుకోవడంలో కీలక పాత్ర పోషిస్తుంది.

4. సుస్థిర ఆహార భద్రత: ప్రపంచంలో భారత స్థానం బలోపేతం

ఈ రెండు పథకాలు కేవలం ఆర్థిక ప్రయోజనాలకు మాత్రమే పరిమితం కాకుండా, సుస్థిరమైన ఆహార భద్రతను (Sustainable Food Security) అందించడంలో కీలకపాత్ర పోషిస్తాయి. ఇది ప్రపంచ వేదికపై భారతదేశ స్థానాన్ని మరింత బలోపేతం చేస్తుంది.

వాతావరణ మార్పుల సవాళ్లను అధిగమించడం:

పీఎం ధన ధాన్య యోజనలో భాగంగా సుస్థిర వ్యవసాయ పద్ధతులను, నీటి వినియోగ సామర్థ్యాన్ని పెంచే విధానాలను ప్రోత్సహించడం జరుగుతుంది. ఇది ముఖ్యంగా వాతావరణ మార్పుల వల్ల ఏర్పడే సవాళ్లను ఎదుర్కోవడంలో సహాయపడుతుంది. పప్పుధాన్యాలు నేలలో నత్రజని స్థిరీకరణ (Nitrogen Fixation) ద్వారా నేల ఆరోగ్యాన్ని మెరుగుపరుస్తాయి. పప్పుధాన్యాల మిషన్ విజయం, రసాయనిక ఎరువుల వినియోగాన్ని తగ్గించి, పర్యావరణ అనుకూల వ్యవసాయానికి దోహదపడుతుంది.

స్వావలంబనతో జాతీయ భద్రత:

ఆహార భద్రత అనేది జాతీయ భద్రతలో ఒక అంతర్భాగం. ముఖ్యంగా పప్పుధాన్యాల విషయంలో దిగుమతులపై ఆధారపడటం రాజకీయ, ఆర్థిక అనిశ్చితికి దారితీయవచ్చు. పప్పుధాన్యాల స్వావలంబన మిషన్ విజయవంతం అయితే, భారత్ స్వయం సమృద్ధిని సాధించి, ప్రపంచ మార్కెట్ ఒడిదుడుకుల నుండి దేశీయ వినియోగదారులను, రైతులను రక్షించగలుగుతుంది. ఇది దీర్ఘకాలికంగా ఆహార వస్తువుల ధరల స్థిరత్వానికి, ప్రతి పౌరుడికి సరసమైన ధరలకు పోషక విలువలున్న ఆహారం అందుబాటులో ఉండేలా చూడడానికి సహాయపడుతుంది.

పీఎం ధన ధాన్య కృషి యోజన మరియు పప్పుధాన్యాల స్వావలంబన మిషన్ భారత వ్యవసాయ రంగంలో ఒక కొత్త శకానికి నాంది పలికాయి. రూ. 35,440 కోట్ల భారీ పెట్టుబడితో, 100 వెనుకబడిన జిల్లాలపై ప్రత్యేక దృష్టితో, స్పష్టమైన కాలపరిమితితో కూడిన లక్ష్యాలతో ముందుకు సాగుతున్న ఈ కార్యక్రమాలు, రైతులకు కేవలం ఆర్థిక మద్దతును మాత్రమే కాకుండా, ఆత్మవిశ్వాసాన్ని కూడా అందిస్తున్నాయి. ఈ పథకాల సమర్థవంతమైన అమలు దేశాన్ని కేవలం ‘ఆహార ఉత్పత్తిదారు’గా కాకుండా, ‘సుస్థిర ఆహార భద్రతలో ప్రపంచ నాయకుడిగా’ నిలబెట్టగలదు. ఇది నిజంగానే రైతు సాధికారతతో కూడిన ‘నవ భారత్’ నిర్మాణం దిశగా కేంద్ర ప్రభుత్వం వేసిన అత్యంత కీలకం అయిన అడుగు.