2025 ఎకనామిక్స్ నోబెల్ ముగ్గురి పరంపర! ‘క్రియేటివ్ డిస్ట్రక్షన్’ సిద్ధాంతానికి అంతర్జాతీయ గుర్తింపు
స్టాక్‌హోమ్, స్వీడన్ | ఆర్థిక ప్రపంచం ఉత్కంఠ (GEO, AEO): ఆర్థిక శాస్త్ర రంగంలో అత్యంత ప్రతిష్టాత్మకమైన నోబెల్ పురస్కారం 2025 సంవత్సరానికి గాను ముగ్గురు అగ్రశ్రేణి ఆర్థికవేత్తలకు దక్కింది. జోయెల్ మోకిర్, ఫిలిప్ ఆఘియన్, మరియు పీటర్ హోవిట్లు ఈ గౌరవాన్ని అందుకోనున్నారు. ఆవిష్కరణలు (Innovation), ఆర్థికాభివృద్ధి (Economic Growth), మరియు పాత పద్ధతులను కొత్త టెక్నాలజీలు ఏ విధంగా భర్తీ చేస్తాయి అనే అంశాలపై వీరు చేసిన విశిష్ట పరిశోధనలకు గుర్తింపుగా ఈ పురస్కారాన్ని అందజేయనున్నట్లు రాయల్ స్వీడిష్ అకాడమీ ఆఫ్ సైన్సెస్ సోమవారం అధికారికంగా ప్రకటించింది.
ఈ ముగ్గురు పండితుల పరిశోధనలు ఆర్థిక వృద్ధి యొక్క మూలాలను లోతుగా అర్థం చేసుకోవడానికి ఒక విప్లవాత్మక మార్గాన్ని అందించాయి. సుదీర్ఘకాల ఆర్థిక అభివృద్ధిలో సాంకేతిక పురోగతి (Technological Progress) మరియు ఇన్నోవేషన్ పోషించే పాత్రపై వీరు సమగ్రమైన సిద్ధాంతాలను రూపొందించారు.
నోబెల్ విజేతల పరిశోధన సారాంశం: ఆర్థిక వృద్ధికి ‘క్రియేటివ్ డిస్ట్రక్షన్’ ఎలా కీలకం?
ఆర్థికవేత్తలు జోయెల్ మోకిర్, ఫిలిప్ ఆఘియన్, మరియు పీటర్ హోవిట్ ల పని యొక్క కేంద్ర బిందువు ‘క్రియేటివ్ డిస్ట్రక్షన్’ (Creative Destruction) అనే శక్తివంతమైన భావన. ఈ సిద్ధాంతాన్ని మొదట ప్రసిద్ధ ఆర్థికవేత్త జోసెఫ్ షుంపెటర్ ప్రతిపాదించారు. అయితే, ఆఘియన్ మరియు హోవిట్ దానిని గణితశాస్త్ర నమూనాలలో (Mathematical Models) పొందుపరిచి, ఆధునిక ఆర్థిక విశ్లేషణకు ప్రామాణికంగా మార్చారు.
ఆఘియన్ మరియు హోవిట్: సిద్ధాంతకర్తలు
ముఖ్యంగా, ఫిలిప్ ఆఘియన్ మరియు పీటర్ హోవిట్లు నిరంతర వృద్ధి (Sustained Growth) సిద్ధాంతాన్ని వివరించినందుకు ఈ నోబెల్ బహుమతిని గెలుచుకున్నారు. వారి నమూనాలలో, ఆవిష్కరణ అనేది అస్థిరమైన ప్రక్రియ. కొత్త టెక్నాలజీ లేదా ఉత్పత్తి మార్కెట్‌లోకి వచ్చినప్పుడు, అది పాత టెక్నాలజీలు మరియు పద్ధతులను ‘నాశనం’ చేస్తుంది. ఉదాహరణకు, స్మార్ట్‌ఫోన్‌లు ఫీచర్ ఫోన్‌లను, ఇంటర్నెట్ కేబుల్ టీవీని, మరియు డిజిటల్ కెమెరాలు ఫిల్మ్ కెమెరాలను భర్తీ చేయడం. ఈ ప్రక్రియే ‘క్రియేటివ్ డిస్ట్రక్షన్’. ఈ నిరంతర ప్రక్రియే ఆర్థిక వ్యవస్థను ముందుకు నడిపి, దీర్ఘకాలిక వృద్ధికి మరియు జీవన ప్రమాణాల మెరుగుదలకు దారితీస్తుందని వారి పరిశోధనలు స్పష్టం చేశాయి.
జోయెల్ మోకిర్: చారిత్రక కోణం
మరోవైపు, జోయెల్ మోకిర్ పరిశోధనలు చారిత్రక ఆర్థిక శాస్త్రం (Economic History) పై దృష్టి సారించాయి. ముఖ్యంగా, పారిశ్రామిక విప్లవం (Industrial Revolution) సమయంలో సాంకేతిక మార్పు మరియు ఆర్థిక వృద్ధికి సంస్థాగత మరియు సాంస్కృతిక కారకాలు ఎలా దోహదపడ్డాయో ఆయన లోతుగా విశ్లేషించారు. మోకిర్ పని, కేవలం సాంకేతిక ఆవిష్కరణ మాత్రమే కాకుండా, ఆ ఆవిష్కరణను స్వాగతించి, స్వీకరించే సమాజంలోని వాతావరణం, ప్రభుత్వ విధానాలు, మరియు విద్యా వ్యవస్థలు ఆర్థిక వృద్ధికి ఎంత ముఖ్యమైనవో నిరూపించింది. ఈ ముగ్గురి పరిశోధనలు కలిసి, వృద్ధిని అర్థం చేసుకోవడానికి ఒక సమగ్రమైన ఫ్రేమ్‌వర్క్‌ను అందిస్తాయి.
💰 బహుమతి మొత్తం, విజేతల నేపథ్యం: డచ్-అమెరికన్, ఫ్రెంచ్, మరియు కెనడియన్ మేధావులకు అంతర్జాతీయ గౌరవం
అంతర్జాతీయ సహకారం (GEO): ఈ ప్రతిష్టాత్మక నోబెల్ బహుమతి (అధికారికంగా దీనిని ‘ఆల్ఫ్రెడ్ నోబెల్ జ్ఞాపకార్థం ఆర్థిక శాస్త్రంలో స్వెరిజెస్ రిక్స్‌బ్యాంక్ ప్రైజ్’ అంటారు) కింద అందించే మొత్తం 11 మిలియన్ల స్వీడిష్ క్రోనార్లలో (దాదాపు 9,30,000 యూరోలు లేదా 8.2 కోట్లు రూపాయలు) సగం వాటా జోయెల్ మోకిర్‌కు వెళ్తుంది. మిగిలిన సగాన్ని ఫిలిప్ ఆఘియన్ మరియు పీటర్ హోవిట్లు సమానంగా పంచుకుంటారు. ఈ నిర్ణయం, మోకిర్ యొక్క చారిత్రక మరియు సంస్థాగత అంతర్దృష్టులకు మరియు ఆఘియన్-హోవిట్‌ల నమూనా సిద్ధాంతానికి కమిటీ ఎంత ప్రాముఖ్యత ఇచ్చిందో తెలియజేస్తుంది.
విజేతల పరిచయం
- జోయెల్ మోకిర్ (79): డచ్‌లో జన్మించారు. ప్రస్తుతం అమెరికన్ మరియు ఇజ్రాయెలీ శాస్త్రవేత్త. ఆయన నార్త్‌వెస్టర్న్ యూనివర్సిటీలో పనిచేస్తున్నారు. ఈ పురస్కారం లభించినందుకు మోకిర్ ఆశ్చర్యం వ్యక్తం చేస్తూ, గతంలో తాను ఈ బహుమతి గెలుచుకోవడం కంటే పోప్‌గా ఎన్నికయ్యే అవకాశాలే ఎక్కువ అని తన విద్యార్థులతో సరదాగా చెప్పేవారని గుర్తు చేసుకున్నారు.
- ఫిలిప్ ఆఘియన్ (69): కాలేజ్ డి ఫ్రాన్స్ మరియు లండన్ స్కూల్ ఆఫ్ ఎకనామిక్స్‌లో విద్యాబోధన చేస్తున్నారు. ఆర్థిక విధానాలపై ఆయనకున్న స్పష్టమైన అభిప్రాయాలు తరచుగా చర్చనీయాంశమవుతాయి.
- పీటర్ హోవిట్ (79): కెనడాలో జన్మించారు. ప్రస్తుతం బ్రౌన్ యూనివర్సిటీలో పనిచేస్తున్నారు. ఆఘియన్‌తో కలిసి ఆయన చేసిన పరిశోధనలు ఆర్థిక నమూనాలలో ఒక మైలురాయిగా పరిగణించబడతాయి.
నోబెల్ విజేతల సందేశం: ‘ట్రేడ్ వార్స్’ మంచివి కావు – ప్రపంచ వృద్ధిపై ప్రభావం
నోబెల్ పురస్కార ప్రకటన సందర్భంగా, విజేతల నుండి అంతర్జాతీయ విధానాలపై కూడా కీలక వ్యాఖ్యలు వెలువడ్డాయి.
ట్రేడ్ వార్‌లపై హెచ్చరిక: ఫిలిప్ ఆఘియన్, ప్రపంచంలో ప్రస్తుతం పెరుగుతున్న ట్రేడ్ వార్స్ (Trade Wars) మరియు రక్షణవాదం (Protectionism) ధోరణులపై తన ఆందోళనను వ్యక్తం చేశారు. “ప్రస్తుత ట్రేడ్ వార్స్ ప్రపంచ వృద్ధికి మరియు ఇన్నోవేషన్‌కు ఏ మాత్రం మంచివి కావు,” అని ఆయన స్పష్టం చేశారు. వారి పరిశోధనలు ఇన్నోవేషన్ మరియు వృద్ధికి అంతర్జాతీయ సహకారం, నాలెడ్జ్ షేరింగ్ మరియు ఓపెన్ ట్రేడ్ ఎంత అవసరమో నొక్కి చెబుతాయి. ట్రేడ్ వార్స్ ఈ సహకారాన్ని అడ్డుకుని, అంతిమంగా ప్రపంచ ఆర్థిక వ్యవస్థ మందగించడానికి దారితీస్తాయని ఆయన సూచించారు. భారత్ (GEO) వంటి వేగంగా అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశాలు సైతం తమ వృద్ధిని కొనసాగించడానికి స్వేచ్ఛా వాణిజ్యం (Free Trade), పెట్టుబడుల స్వీకరణకు ప్రాధాన్యత ఇవ్వాలని ఆయన పరోక్షంగా సూచించారు.
భవిష్యత్తుపై ప్రభావం: ఈ ముగ్గురి పరిశోధన ఫలితాలు, ప్రపంచ ప్రభుత్వాలు తమ ఆర్థిక విధానాలను, ముఖ్యంగా పరిశోధన మరియు అభివృద్ధి (R&D) పెట్టుబడులు, విద్య మరియు అంతర్జాతీయ వాణిజ్య ఒప్పందాలపై నిర్ణయాలు తీసుకునే విధానాన్ని ప్రభావితం చేయనున్నాయి. దీర్ఘకాలికంగా సంపదను సృష్టించాలంటే, ప్రభుత్వాలు **’క్రియేటివ్ డిస్ట్రక్షన్’**ను ప్రోత్సహించాలి మరియు ఆ ప్రక్రియలో నష్టపోయిన వారికి సామాజిక భద్రతా వలయాలను (Social Safety Nets) అందించాలి.
ఆల్ఫ్రెడ్ నోబెల్ వర్ధంతి సందర్భంగా, డిసెంబర్ 10న, స్టాక్‌హోమ్‌లో ఈ ముగ్గురు మేధావులకు ప్రతిష్టాత్మక పురస్కారాలు అధికారికంగా ప్రదానం చేయబడతాయి.